2016: het Jeroen Boschjaar. Ons Jeroen Boschjaar. In april trappen wij als Bosch y Bosco onze reis af en wat dan volgt zal niets anders zijn dan een onvergetelijke reis. In dit blogpost willen we u wijzen op de verschillende kleinere activiteiten die we organiseren tijdens onze culturele estafette, maar ook het bredere programma weergeven. We hebben in vorige blogs aandacht gegeven aan een tweetal vaste pijlers, te weten Sjon Brands en de New Royal Flaminga Band. Nu is het tijd om een ander groot deel van het programma te introduceren dat bestaat uit activiteiten die per locatie verschillen en het grotere geheel een extra dimensie geven. Vanuit verschillende invalshoeken zal worden gekeken naar Jeroen Bosch en zijn ‘Tuin der Lusten’.
1 april, de aftrap
Zonder grappen en grollen zal 1 april voor ons een belangrijke dag worden die al tijden in onze agenda staat omcirkeld. In het stadscentrum van Den Bosch zal de openingsprocessie plaatsvinden. Verwacht een spektakel waarin de tijdsgeest van Jeroen Bosch zal worden getransformeerd naar nu. Op diezelfde dag word er in Tilburg een expositie geopend in het Natuurmuseum. Dit museum is samen met een aantal andere Brabantse musea aangesloten onder de noemer ‘Bosch Grand Tour’. Ieder museum heeft haar eigen unieke tentoonstelling en samen vormen ze een zeer brede visie op Jeroen Bosch en zijn werk. In het natuurmuseum in Tilburg zal vanaf 1 april de expositie ‘de dieren van Jeroen Bosch’ te zien zijn. Dit belooft een spektakel te worden voor de natuur- en cultuurliefhebber. Want dieren waren voor Bosch een bijzonder grote inspiratiebron en we zien dieren dan ook in veel van zijn werken terug. Thijs Caspers, aangesloten bij Bosch y Bosco, verzorgt op 1 april een lezing die in zal gaan op dit thema. Muzikaal zal dit alles nog eens extra ondersteunt worden door een optreden van de New Royal Flaminga Band.
Daarnaast zal ook op 1 april in Breda van alles te doen zijn rondom Jeroen Bosch. dhr.prof.dr. Wim Klinkert, hoogleraar militaire geschiedenis, in het bijzonder die van Nederland, zal een lezing geven op het kasteel van Breda, de bakermat van de Nassaus en ook wel bekend als de Koninklijke Militaire Academie. Die lezing zal zich richten op de tijdsgeest waarin Jeroen Bosch leefde en de rol die de Oranjes (Nassaus) gespeeld hebben destijds. Calefax rietkwartet verzorgt daar de muziek. Het ensemble bestaat uit vijf verschillende rietblazers. Ze spelen, zo omschrijven ze het zelf, ‘klassieke muziek met popmentaliteit’. Het is een ensemble van hoog niveau en zal op meerdere plekken tijdens de reis van zich doen laten horen.
In het weekend dat volgt, namelijk zaterdag 2 en zondag 3 april, blijft Bosch y Bosco in Breda. Sjon Brands zal zijn expositie luchtschepen voor het eerst tonen in de stadgalerij. Op zaterdag 2 april is er een concert in de Grote Kerk in Breda van het Nederlands Kamerkoor in samenwerking met Cappella Pratensis. Dat belooft een unieke samenwerking te zijn, want het is de wereldpremière van de Missa Unitatis onder leiding van de Britse dirigent Stephen Layton. Bovendien zal deze Missa Unitatis voor het eerst dubbelkorig worden uitgevoerd.
Op zondag 3 april heeft Bosch y Bosco met gepaste trots een mooie dag samengesteld in samenwerking met de Nieuwe Veste in Breda. Er is daar een programma voor basisschoolleerlingen georganiseerd door studenten van de NHTV en de Nieuwe Veste. Zo probeert Bosch y Bosco de diverse groepen scholieren en studenten samen te brengen en een wisselwerking op gang te brengen rond Jeroen Bosch en zijn werk. Daarnaast zal ook hier de muziekliefhebber getrakteerd worden op een concert van de New Royal Flaminga Band.
Met Bosch de grens over richting het zuiden
De eerste stad die we na het passeren van de grens aandoen is Brussel. Dit is een belangrijke stad gebleken voor Jeroen Bosch en zijn kunstwerken. Op donderdag 12 mei zal Matthijs Ilsink om 12:15 een lezing geven bij Vlaams/Nederlands kunst-en cultuurhuis DeBuren (dank aan Xander Stroo). Ilsink is universitair docent kunstgeschiedenis en nog wel belangrijker voor ons als Bosch y Bosco, hij is een échte Bosch-specialist. Het werk van Jheronimus Bosch lijkt als een rode draad door zijn wetenschappelijke carrière te lopen. Als assistent-conservator in het Boijmans van Beuningen Museum in Rotterdam werkte Matthijs Ilsink in 2001 mee aan een grote tentoonstelling over Jheronimus Bosch. Inmiddels is hij als curator van het Noordbrabants Museum betrokken bij een groot wetenschappelijk onderzoek naar de schilder. “Bosch is bij uitstek een kunstenaar die verbeeldingskracht aan technisch kunnen koppelt.” De lezing zal worden ondersteunt door beelden uit een NTR-documentaire.
Diezelfde dag zal Herman Pleij om 19:30 de Jheronimus-Boschlezing geven bij DeBuren. Pleij is emeritus hoogleraar historische Nederlandse letterkunde en gespecialiseerd in de literatuur van de Middeleeuwen. Een waar genoegen dat Pleij, een icoon in wetenschappelijk discours, daar de avond zal openen. Afsluitend zal er een concert van de New Royal Flaminga Band zijn.
Het weekend van 14 en 15 mei belooft ook weer een belangrijke stop van onze reis te worden. We hebben op zaterdag 14 mei in samenwerking met Janny van Doorn een rondleiding georganiseerd, genaamd ‘Sporen van Bosch en Oranje’. Hier zal een prominente rol weggelegd zijn voor de Nassaus. Zij zijn betreffende twee periodes aanwezig geweest in Brussel en daar zijn nog vele sporen van zichtbaar. Op de website http://www.sporenvanoranje.be staat het volgende te lezen: “De periode 1403-1567 betreft vooral Willem van Oranje, ook wel Willem de Zwijger genoemd, en zijn machtige voorvaderen. Voor deze periode wordt ook aandacht besteed aan zijn tijdgenoten zoals de graaf van Egmont, de graaf van Horne en zijn secretaris, Marnix van Sint-Aldegonde. Dit is ook de bloeitijd van het luisterrijke paleis van de Nassaus in Brussel, de Hof van Nassau. Hier leefde men op grote voet er werden gigantische diners georganiseerd. Het paleis was bovendien een waar museum: het bezat een schilderijengalerij (met oa werk van Jeroen Bosch), een grote collectie wandtapijten en talloze kunstvoorwerpen”.
En als u na de rondleiding in Brussel blijft kunt u om 20:00 wederom genieten van een concert van de Cappella Pratensis in de Onze-Lieve-Vrouw-ter-Zavelkerk. Zondag 15 mei trekt de caravaan verder richting Antwerpen. In Galerie het Vijfde Huis zal een lezing bij te wonen zijn van Harry van de Berselaar. Van de Berselaar gaat in op de ‘kunstroof’ van de Spanjaarden. Zij namen het werk van Jeroen Bosch mee richting Spanje, maar dat was in die tijd nog een lastige klus. Welke wegen namen die lieden richting huis en hoe vervoerden zij hun producten, inclusief de schilderijen van Bosch? Is via Antwerpen richting Brussel gereisd om alvorens naar Madrid te trekken? Van de Berselaar laat zijn licht hierop schijnen in de lezing getiteld: Brabantse kunst naar Spanje in de 15de en 16de eeuw, De Tuin der Lusten op weg.
In ‘Het vijfde Huis’ brengen ook Lieve Bedeer en Sara Giminéz hun variatie op ditzelfde thema. Zij onderzoeken de hypothese die Bosch y Bosco ook volgt, namelijk dat de haven van Antwerpen een belangrijke rol heeft gespeeld in het vervoeren van onder andere de Tuin der Lusten. Niet direct van Brussel naar Madrid, maar met Antwerpen als belangrijke stad ertussen. In Antwerpen was het werk van Jeroen Bosch bovendien erg geliefd. Bedeer en Giminéz zullen er hun expositie tonen. Bedeer zal kopieën tentoonstellen van uitvergrote fragmenten van de Tuin der Lusten. Hij schreef een historische roman over het transport van Jeroen Bosch’ meesterwerk met de titel ‘De ontvoerde Tuin’. De Spaanse Giminéz zal haar bronzen ‘Bosco-beelden’ tentoonstellen: ‘ontmoetingen met Bosch’. Dit mooie programma bij onze zuiderburen danken we ook zeer zeker aan Sonja Huijgens van de Nederlandse Ambassade in Brussel.
Bosch wordt Bosco
Als we België achter ons laten zal Spanje uiteindelijk onze eindbestemming zijn voordat we terugkeren richting Nederland. Het programma van Bosch y Bosco in Spanje is tot stand gekomen in samenwerking met Christel Coolen van de Nederlandse Ambassade in Spanje, Madrid.
Op woensdag 1 juni beginnen we in Madrid alwaar Harry van de Berselaar zijn lezing die hij in Antwerpen heeft gegeven vertaald naar de Spaanse context. De erfenis van de ZuiderNederlanders (de Brabanders) die in Spanje is achtergelaten staat centraal.
De expositie van Sjon Brands zal vanaf donderdag 2 juni te in het Museo Lázaro Galdiano te bewonderen zijn. In de dagen die volgen zullen zowel Calefax als de New Royal Flaminga Band een aantal keren optreden. Op zondag 5 juni sluit Bosch y Bosco haar Spaanse tour af met opnieuw een lezing van Matthijs Ilsink in het Instituto Cervantes / Carlos de Amberes / Madrid. Daar zal hij een zelfde soort verhaal houden vertellen als in mei in Nederland. Op 5 juni op het prachtig gelegen plein voor Museo Reina Sofia zal de New Royal Flaminga Band, die in de voetsporen treedt van het Spaanse hofkapel, voor de laatste keer hun ode brengen aan hetgeen ze hun bestaansrecht ontlenen (zie vorige blogpost).
Thuiskomen
Jeroen Bosch is opgegroeid in Den Bosch en als Bosch y Bosco konden we dan ook niet anders dan onze ontdekkingstocht eindigen op de plek waar hij zijn naam aan ontleend. We hebben in het weekend van vrijdag 28 oktober tot en met 30 oktober als finale een aantal bijzondere activiteiten gepland. Op vrijdag 28 oktober beginnen we om 20:00 in de grote zaal van de Verkadefabriek met de vertoning van een documentaire over de Bosch y Bosco – tour, gemaakt door het Lumineus filmgezelschap. Ook zal er in de grote zaal het eindconcert ‘Tuin der lusten’ van Calefax plaatsvinden.
Zondag 30 oktober zal er in het Jheronimus Bosch Art Centre om 11:00 een lezing plaatsvinden van Eric de Bruyn: ‘de vergeten beeldentaal’. Deze titel slaat natuurlijk op Jeroen Bosch en zijn ‘Tuin der Lusten’. Wat er allemaal vergeten is? Kom dat vooral horen en zien. Aansluitend zal het finaleconcert van de New Royal Flaminga Band te bewonderen zijn en zal vanaf dat moment tot het einde van het jaar de expositie rondom de luchtschepen van Sjon Brands te zien zijn in het Jheronimus Bosch Art Centre. De cirkel is dan helemaal rond. Onze reis sluiten we dan af, maar het project van Bosch y Bosco zal zeker niet daar eindigen. Jeroen Bosch en zijn werk zal tegen die tijd door Bosch y Bosco onderzocht zijn vanuit zoveel mogelijk verschillende invalshoeken. En u zult daar getuige van kunnen zijn. Komt u dus vooral naar één of meerdere activiteiten en volg ons vooral ook op Facebook, Twitter. Dit blog zal tijdens de reis indrukken geven van onze estafette. Volg ons, reis mee!
Namens Bosch y Bosco,
Jasper Molenaar.
boschybosco.wordpress.com 